Wel of niet behandelen in de laatste levensfase; voor veel artsen en chronische of oudere patiënten is dat geen alledaagse gespreksstof. Eric van de Laar, medisch ethicus bij het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, ontwierp een workshop om artsen helpen het gesprek aan te gaan.
“De aanleiding voor deze workshop zijn drie belangrijke ontwikkelingen in de maatschappij”, zegt Van de Laar. “De oplopende kosten in de zorg, de toename van technologische mogelijkheden in de geneeskunde en de vergrijzing van de bevolking. Er is heel veel mogelijk qua techniek, maar moet je ook alles willen wat mogelijk is? Moet je wel koste wat kost iemand blijven behandelen? Heel veel kwetsbare ouderen hebben nog nooit nagedacht over wat ze nog aan medische behandelingen zouden willen. Als zo’n oudere dan op de spoedeisende hulp belandt en er is niks afgesproken over wel of niet reanimeren, dan komt hij misschien wel op de intensive care terecht waar hij in een heel vervelend traject belandt. Daar heeft iedereen naderhand spijt van. Mensen moeten veel eerder in het traject met hun huisarts en met de specialist gaan nadenken over wat ze willen als het straks slechter gaat. Zeker als ze chronisch ziek zijn of ouder worden.”
Schroom, timing en hoop
Van de Laar ontwikkelde een workshop voor huisartsen en medisch specialisten, een voor verpleegkundig specialisten en publieksavonden voor familie en mantelzorgers. De scholing is gericht op drie grote thema’s: schroom, timing en hoop. “Schroom maakt dat mensen het gesprek niet aangaan, dat ze het maar blijven uitstellen”, zegt Van de Laar. “Zowel artsen als patiënten vinden het niet prettig om erover te beginnen. En daar begint het probleem: mensen gaan op elkaar zitten wachten, en dan gebeurt er niks. Het is goed om als artsen onderling met elkaar te praten over eindelevenzorg. Hoe zit dat bij jouw patiënten, herken jij dit? We werken vervolgens toe naar handvatten om zo’n gesprek te beginnen.”
Timing, het tweede item, is daarbij heel belangrijk. “Je hebt de medische timing, dus wanneer past het in het ziekteproces van de patiënt om erover te beginnen”, zegt Van de Laar. “Timing betekent ook dat je er de rust en de tijd voor neemt. Dus ruim er een dubbel spreekuur voor in.”
Houvast bij ontreddering
Het omgaan met emoties van de patiënt komt ook aan bod. Van de Laar: “Wat maakt dat je als arts terugdeinst voor de ontreddering van de patiënt? Dat heeft vaak te maken met dat je iemand zijn hoop niet wilt ontnemen. Maar die emoties en ontreddering hoef je als arts niet uit de weg te gaan. Sterker nog, het is een mooi stukje van jouw taak als professional om dit in goede banen te leiden. Deze workshop biedt een goede, volledige training waarbij artsen zowel medisch houvast krijgen als handvatten om het gesprek aan te gaan, en meer kennis opdoen over palliatieve zorg.”
Workshop ‘Tijdig spreken over levenseinde’
Het Bewustzijnsproject organiseert deze workshop eenmalig op donderdag 1 november, van 19.00 – 21.00 uur in het midden van het land. Voor deze gelegenheid is de workshop aangepast voor de geneeskundige vervolgopleiding: hoe gaat u – op tijd – het gesprek aan en hoe leidt u aios hierin op? U kunt zich aanmelden door een e-mail te sturen. Let op: vanwege de aard van de workshop is er plaats voor slechts 15 deelnemers!