Genomineerd voor de Doelmatigheidsprijs 2018
Probleemstelling
Behandeling van kanker wordt steeds beter. We worden ouder met kanker. Op grond van alle beschikbare gegevens uit de NKR concludeert de werkgroep dat het aantal nieuwe gevallen van kanker de komende 10 jaar fors zal toenemen. Werden in 2007 circa 86.800 nieuwe gevallen van kanker geregistreerd in Nederland, in 2020 zal dit zijn opgelopen tot zo’n 123.000. Dit is een toename van ruim 40%.
Radboudumc
Auteur: Annemijn Aarts
De verklaring is: kanker is een aandoening die vooral voorkomt op hogere leeftijd; tweederde van alle patiënten is ouder dan 60 jaar op het moment dat de diagnose wordt gesteld. 70% van de patiënten heeft ≥1 chronische aandoening. In de zorg voor ouderen met kanker en multimorbiditeit is een meer generalistisch en persoonsgerichte benadering van belang om doelmatige en zinnige zorg te organiseren. Uit onderzoek blijkt ook dat deze categorie patiënten vaak een overmaat aan zorg krijgen in plaats van zorg op maat (Jabaaij et al. BMC Family Practice 2012 13:60). Meer gepaste en zinnige zorg leidt uiteindelijk voor ook meer doelmatige zorg zowel vanuit maatschappelijk perspectief als het perspectief van de individuele patiënt.
Doelstelling
- Implementatie van de Kantelkaart heeft tot doel om de zorgvraag van de patiënt in kaart te brengen en te reflecteren op betekenis voor de inrichting van de zorg.
- De kantelkaart zorgt voor meer persoonsgerichte en gepaste zorg die leidt tot doelmatigere zorg (i.e. bijvoorbeeld minder agressieve onderzoeken en behandelingen).
Plan van aanpak
De Kantelkaart wordt in de vorm van een businesscard, een zakkaart en twee posters aangeboden aan afdelingen en instellingen. Op de kaarten staat aan één kant de vragen aan de patiënt, aan de andere kant staan de reflectievragen voor de zorgverlener. Voor de posters geldt dat er een aparte poster met de vragen voor de patiënt en voor de reflectievragen is.
De vragen voor de patiënt zijn als volgt:
- Wat is voor u op dit moment belangrijk?
- Wat heeft u daarvoor nodig?
- Hoe kan ik u hierbij ondersteunen?
De reflectievragen voor de zorgverlener zijn als volgt:
- Hoe kan ik de zorg voor deze patiënt laten aansluiten bij wat hij belangrijk vindt?
- Wat heb ik daarvoor nodig?
- Wie kan mij daarbij helpen?
De inhoud van de Kantelkaart is eerst geëvalueerd door een groep patiënten en een multidisciplinair team van zorgverleners, allen werkend in de oncologische zorg. Op dit moment wordt de Kantelkaart getest in de vorm van een 21 dagen challenge met betrokken zorgverleners uit de 1e en 2e lijn in de regio Nijmegen.
Behaalde resultaten
De eerste resultaten van de pilot laten een positieve reactie van zorgverleners op het initiatief zien. “Breed inzetbaar” en “Toegankelijk voor de dagelijkse zorgpraktijk”. Uit interviews met zorgprofessionals blijkt dat de motivatie voor zorgverleners om met de kantelkaart te werken mede gedreven wordt door een zoektocht naar een meer open gesprek met de patiënt waarbij er ruimte is om de context en leefwereld van de patiënt beter te includeren in het zorgproces en daarmee meer persoonsgerichte zorg vorm te kunnen geven. Men heeft het idee op deze manier zorg te leveren die echt zinnig en passend is voor de patiënt.
Voor de pilot zijn zorgverleners uit 1e en 2e lijn uit de regio Nijmegen benaderd voor deelname aan de 21 dagen kantelkaart ‘challenge’. Binnen 48 uur waren hier het maximum aantal plaatsen van 15 deelnemers gevuld, wat een mogelijke indicatie geeft voor de laagdrempelige toepassing en draagvlak van het kantelkaart initiatief.
Evaluatie / borging
Een onderzoeker kijkt mee bij de deelnemende zorgverleners met het spreekuur waarin minimaal één gesprek gepland staat met een patiënt uit de doelgroep. Hierbij wordt geobserveerd hoe de zorgverlener de Kantelkaart in de praktijk gebruikt. Na deelname aan de pilot zal er een semi-gestructureerd interview plaatsvinden, waarin onder andere zal worden besproken hoe de zorgverlener het werken met de Kantelkaart heeft ervaren, wat de mening over de Kantelkaart en de Kantelvragen is en of, en hoe de Kantelvragen een bijdrage hebben geleverd aan bewustwording over de zorgvraag van de oudere patiënt met kanker en multimorbiditeit. Tot slot zal met de zorgverlener worden geëvalueerd hoe dit geleid heeft tot meer gepaste en zinnige zorg.